چگونه با جادو مقابله کنیم؟ علامه طهرانی در کتاب «انوار الملکوت» به تشریح معنای صراط پرداخته و تأکید می کند: از آنجا که حقیقت دنیا جهنّم است، صراط در روز قیامت ظهورى است از همین راهى که انسان در دنیا دارد.
به گزارش مهر، مرحوم علامه سید محمدحسین طهرانی در این کتاب در معنای «صراط» و اینکه چگونه آن حضرت صراط مستقیم است، خاطر نشان می کند: صراط به معنى طریق و راه است، و معلوم است که این راه به سوى خداست، و چون خدا محلّ و مکان خارجى ندارد پس مقصود راهى است از نفس براى معرفت ذات مقدّس او جلّ جلاله.
و چون انسان از اوّل عمر تا آخرین لحظه حیات حالات مختلفه روحى دارد، و حرکات نفسانیّه و ملکات روحیهاى دارد که از تکرّر اعمال و حالات در او بوجود آمده است و دائماً از صورتى به صورت دیگر و از حالى به حال دیگر و از عقیدهاى به عقیده دیگر و از کمالى به کمال دیگر منتقل مىشود، تا آنکه از مقرّبین گشته و از سابقین قرار گیرد، اگر عنایت خدا دست او را بگیرد و از کمّلین گردد، و اگر از متوسّطین باشد از اصحاب یمین گردد، و اگر شیطان و نفس امّاره راهبر او باشد از اشقیاء و اصحاب شمال گردد.
و در هر کس از نفس او راهى است باطنى که تمام اعمالى که در ظاهر انجام مىدهد طبق نقشه باطنى اوست؛ آن راه باطنى صراط است. و این صراط در صورتى مستقیم است که راهرو را با أقصر فاصله و کوتاهتر زمان به بهشت و رضوان و لقاى خدا برساند. و این همان راه خدا و معرفت است که هر امام مبیّن آن است؛ بلکه نفس خودِ امام صراط است براى تابعین، تا پیروان از راه نفس او همان راهى را روند که خود رفته است. و چون نفس امام نزدیکترین راه به سوى خداست پس امام صراط مستقیم است که حقّاً از مو باریکتر و از شمشیر برّندهتر است.
صراط ظهور راهى است که انسان در دنیا دارد
وی با تاکید بر این مطلب که " صراط در روز قیامت ظهورى است از همین راهى که انسان در دنیا دارد" خاطرنشان می کند: چون حقیقت دنیا جهنّم است، و صراط جهنّم راهى است که انسان در دنیا به سوى خدا دارد. بعضى براى عبور از این صراط مىلنگند و به جهنّم مىافتند، و این آن کسانى هستند که در شهوات منغمر شده و در مادّیات و لذائذ دنیّه غوطه خوردهاند؛ و بعضى مانند برق خاطف از جهنّم عبور مىکنند: وَ إِنْ مِنْکُمْ إِلَّا وارِدُها کانَ عَلى رَبِّکَ حَتْماً مَقْضِیًّا، ثُمَّ نُنَجِّى الَّذینَ اتَّقَوْا وَ نَذَرُ الظَّالِمینَ فیها جِثِیًّا. [هیچ یک از شما نیست مگر آنکه وارد جهنّم خواهد شد، و این حکم قطعى است که خداوند بر عهده خود گرفته و از قضاى حتمى خود گذرانیده است. و سپس ما افراد پرهیزکار را نجات مىدهیم، و مىگذاریم که ستمگران در آن جهنّم به رو در افتاده و به زانو درآمده بمانند.]
عبد الله بن مسعود از رسول خدا(ص) نقل مىکند که فرمودند: تمامى انسان ها در روز قیامت وارد بر آتش خواهند شد و هر شخص به میزان اعمالى که در دنیا انجام داده از آن عبور خواهد کرد. دسته اوّل مانند برق از آن مىگذرند. دسته دوّم مانند باد آن را درمىنوردند، و بعضى مانند اسب دونده و برخى چون سواره و گروهى چون انسان دونده و بعضى مانند پیاده. و امام صادق (ع) فرمودند: پل صراط از مو نازکتر و از شمشیر تیزتر است، بعضى مثل برق و بعضى مثل دویدن اسب و برخى پیاده و گروهى سینهخیز و عدّهاى آویزان شده درون آتش قرار مىگیرند و آتش پارهاى از وجود آنان را فرا مىگیرد.
جهنّم ظهور دنیاست
مرحوم علامه طهرانی خاطر نشان می کند: بالجمله جهنّم ظهور دنیاست، و هر کس که در دنیا آمده حتماً در جهنّم مىرود؛ غایة الأمر بعضى مانند برق خاطف عبور کردند مانند پیغمبران و اوصیاء، و بعضى مانند تندباد، و بعضى که از اصحاب یمین بودند مانند عَدو الفرس، و بعضى که گاهى معصیت مىکردند و توبه مانند شدّ الرّجل، و شهوترانان هم در جهنّم مىافتند. بنابراین روایتی که می فرماید: عَلىٌّ (ع) هُو الصِّراطُ المُستَقِیمُ. با این دو نمونهاى که در تفسیر «صراط» و «میزان» ذکر شد تمام آیات که در شأن آنها یا أعداء آنها تأویل شده است واضح مىشود.
علامه در پایان نتیجه گیری می کند که: اوّلًا تأویل حتماً باید بشود، ثانیاً آیات جنبه عمومیّت و کلیّت خود را همیشه حفظ مىکنند تا هر جا شائبهاى از معنى تأویلى بوده باشد آنجا را شامل شود. و روى همین منظور است که در آیات قرآن تصریح به اسم نشده است. با ذکر این مطالب خوب روشن شد که چگونه أمیرالمؤمنین علیه الصّلوة و السّلام حقیقت قرآن است.
به گزارش مهر، مرحوم علامه سید محمدحسین طهرانی در این کتاب در معنای «صراط» و اینکه چگونه آن حضرت صراط مستقیم است، خاطر نشان می کند: صراط به معنى طریق و راه است، و معلوم است که این راه به سوى خداست، و چون خدا محلّ و مکان خارجى ندارد پس مقصود راهى است از نفس براى معرفت ذات مقدّس او جلّ جلاله.
و چون انسان از اوّل عمر تا آخرین لحظه حیات حالات مختلفه روحى دارد، و حرکات نفسانیّه و ملکات روحیهاى دارد که از تکرّر اعمال و حالات در او بوجود آمده است و دائماً از صورتى به صورت دیگر و از حالى به حال دیگر و از عقیدهاى به عقیده دیگر و از کمالى به کمال دیگر منتقل مىشود، تا آنکه از مقرّبین گشته و از سابقین قرار گیرد، اگر عنایت خدا دست او را بگیرد و از کمّلین گردد، و اگر از متوسّطین باشد از اصحاب یمین گردد، و اگر شیطان و نفس امّاره راهبر او باشد از اشقیاء و اصحاب شمال گردد.
و در هر کس از نفس او راهى است باطنى که تمام اعمالى که در ظاهر انجام مىدهد طبق نقشه باطنى اوست؛ آن راه باطنى صراط است. و این صراط در صورتى مستقیم است که راهرو را با أقصر فاصله و کوتاهتر زمان به بهشت و رضوان و لقاى خدا برساند. و این همان راه خدا و معرفت است که هر امام مبیّن آن است؛ بلکه نفس خودِ امام صراط است براى تابعین، تا پیروان از راه نفس او همان راهى را روند که خود رفته است. و چون نفس امام نزدیکترین راه به سوى خداست پس امام صراط مستقیم است که حقّاً از مو باریکتر و از شمشیر برّندهتر است.
صراط ظهور راهى است که انسان در دنیا دارد
وی با تاکید بر این مطلب که " صراط در روز قیامت ظهورى است از همین راهى که انسان در دنیا دارد" خاطرنشان می کند: چون حقیقت دنیا جهنّم است، و صراط جهنّم راهى است که انسان در دنیا به سوى خدا دارد. بعضى براى عبور از این صراط مىلنگند و به جهنّم مىافتند، و این آن کسانى هستند که در شهوات منغمر شده و در مادّیات و لذائذ دنیّه غوطه خوردهاند؛ و بعضى مانند برق خاطف از جهنّم عبور مىکنند: وَ إِنْ مِنْکُمْ إِلَّا وارِدُها کانَ عَلى رَبِّکَ حَتْماً مَقْضِیًّا، ثُمَّ نُنَجِّى الَّذینَ اتَّقَوْا وَ نَذَرُ الظَّالِمینَ فیها جِثِیًّا. [هیچ یک از شما نیست مگر آنکه وارد جهنّم خواهد شد، و این حکم قطعى است که خداوند بر عهده خود گرفته و از قضاى حتمى خود گذرانیده است. و سپس ما افراد پرهیزکار را نجات مىدهیم، و مىگذاریم که ستمگران در آن جهنّم به رو در افتاده و به زانو درآمده بمانند.]
عبد الله بن مسعود از رسول خدا(ص) نقل مىکند که فرمودند: تمامى انسان ها در روز قیامت وارد بر آتش خواهند شد و هر شخص به میزان اعمالى که در دنیا انجام داده از آن عبور خواهد کرد. دسته اوّل مانند برق از آن مىگذرند. دسته دوّم مانند باد آن را درمىنوردند، و بعضى مانند اسب دونده و برخى چون سواره و گروهى چون انسان دونده و بعضى مانند پیاده. و امام صادق (ع) فرمودند: پل صراط از مو نازکتر و از شمشیر تیزتر است، بعضى مثل برق و بعضى مثل دویدن اسب و برخى پیاده و گروهى سینهخیز و عدّهاى آویزان شده درون آتش قرار مىگیرند و آتش پارهاى از وجود آنان را فرا مىگیرد.
جهنّم ظهور دنیاست
مرحوم علامه طهرانی خاطر نشان می کند: بالجمله جهنّم ظهور دنیاست، و هر کس که در دنیا آمده حتماً در جهنّم مىرود؛ غایة الأمر بعضى مانند برق خاطف عبور کردند مانند پیغمبران و اوصیاء، و بعضى مانند تندباد، و بعضى که از اصحاب یمین بودند مانند عَدو الفرس، و بعضى که گاهى معصیت مىکردند و توبه مانند شدّ الرّجل، و شهوترانان هم در جهنّم مىافتند. بنابراین روایتی که می فرماید: عَلىٌّ (ع) هُو الصِّراطُ المُستَقِیمُ. با این دو نمونهاى که در تفسیر «صراط» و «میزان» ذکر شد تمام آیات که در شأن آنها یا أعداء آنها تأویل شده است واضح مىشود.
علامه در پایان نتیجه گیری می کند که: اوّلًا تأویل حتماً باید بشود، ثانیاً آیات جنبه عمومیّت و کلیّت خود را همیشه حفظ مىکنند تا هر جا شائبهاى از معنى تأویلى بوده باشد آنجا را شامل شود. و روى همین منظور است که در آیات قرآن تصریح به اسم نشده است. با ذکر این مطالب خوب روشن شد که چگونه أمیرالمؤمنین علیه الصّلوة و السّلام حقیقت قرآن است.
دنیای علوم غریبه